حاکمیت پارلمانی

پادشاهی پارلمانی، نوعی از حکومت پادشاهی است که در آن بر خلاف پادشاهی مطلق، قدرت اجرایی و اداره کشور بدست نهاد انتخابی مانند مجلس عوام یا خواص خواهد بود. در این نظام، مسئولیت ها بر اساس تفکیک میان سه قوه مقننه، قضاییه و مجریه صورت میگیرد. احزاب سیاسی در یک رقابت دموکراتیک، نمایندگانی را با رای مردم به پارلمان (یا همان مجلس شورای ملی) می‌فرستند

دوره فعالیت نمایندگان این مجلس بر اساس قانون اساسی کشور تعیین می گردد که یک دوره دو، سه و یا چهار ساله خواهد بود. هر نماینده وکیل مردم منطقه ای از سراسر کشور حواهند بود. هر استان بر اساس میزان جمعیتش تعداد نمایندگان را به پارلمان یا همان مجلس می فرستند

هر یک از این نماینده ها ابتدا باید در انتخابات مقدماتی در منطقه و شهر خود پیروز شوند تا به عنوان کاندیدای حزب خود برای انتخابات استانی معرفی شده تا در آن انتخابات رقبای خود را شکست دهند.

در پارلمان، حزبی که دارای بیشترین رأی و کرسی در مجلس می باشد، نماینده خود را برای احراز پست نخست وزیری به مجلس معرفی تا بتواند با جلب نظر اکثریت نمایندگان، رأی اعتماد از مجلس گرفته و طی تشریفات خاصی، از سوی پادشاه رسما به مقام نخست وزیری نائل آید. پادشاه با برگزیدن وی به عنوان نخست وزیر کشور، پشتیبانی قانونی و معنوی خویش را از وی اعلام می‌دارد.

به عبارت دیگر قدرت در نظام پادشاهی پارلمانی، فردی و موروثی نیست زیرا قوه مجریه در اختیار نخست وزیر، وزیران منتخب او که از پارلمان رأی اعتماد گرفته اند و پارلمان قرار دارد که در هر همه پرسی توسط مردم تایید می‌گردد و با برکنار می‌شود. پادشاه گرچه رییس کشور است (به غیر از ژاپن و سوئد) ولی فاقد قدرت گسترده است و بنابراین پاسخگوی کاستی‌ها و ناتوانی‌های قوه مجریه نیست. بنابراین پادشاهی پارلمانی حکومت فردی نیست. نخست وزیر منتخب پارلمانی که خود برآمده از اراده ملی است رییس قوه مجریه است و نه نهاد پادشاهی.

امروزه در جهان، چهل و چهار کشور به روش پادشاهی وجود دارند که بیشترشان پادشاهی پارلمانی هستند. بنا بر آمار سازمان ملل متحد، ۷ کشور از ۱۰ کشوری که دارای بهترین شرایط زندگی در دنیا هستند با حکومت پادشاهی پارلمانی اداره می‌شوند. جمهوریت الزاما مترادف با دمکراسی نیست چرا که جمهوری‌های بسیاری در جهان موجودند که از بدترین گونه‌های دیکتاتوری هستند. در خاور میانه و غرب آسیا، جمهوری‌های عراق، سوریه، پاکستان، آذربایجان و ترکمنستان به مراتب سیاه‌کارتر و استبدادی تر از پادشاهی‌های غیر پارلمانی اُردن و کویت هستند.

در شمال آفریقا، جمهوری‌های تونس و لیبی بسیار تبهکارتر از پادشاهی مراکش بودند. جمهوری‌های برمه و ویتنام در خاور دور در نقض حقوق بشر نامی‌ هستند حال آنکه در همسایگی آنها، تایلندِ پادشاهی وضعیت بدی ندارد. در مقایسه جمهوری‌های موفق با پادشاهی‌های پارلمانی در مناطق توسعه یافته جهان، سیستم‌های پادشاهی در دانمارک، سوئد، هلند و نروژ بهترین نمونه‌های دموکراسی هستند و انگلستان و بلژیکِ پادشاهی به مراتب در رعایت حقوق بشر و شفافیت سیاسی بهتر از جمهوری‌های آمریکا، فرانسه و ایتالیا هستند. ژاپن پادشاهی از تندرستی اقتصادی برخوردار است که جمهوری کُره جنوبی صنعتی شده ولی آلوده به فساد از آن بی‌بهره است. در جنوب اروپا، اسپانیای پادشاهی دمکرات‌تر و پیشرفته‌تر از همسایگانش یعنی پرتغال و یونان جمهوری هستند.